ʻAha Kūkāmalū

Ma kēia waihona kikohoʻe, i pau pono akula i ka hana ʻia, he 34 mea hoʻokomo pepa a me 11,375 kiʻi kikohoʻe o loko. Mai nā makahiki 1845-1894 i loaʻa maila ua poʻe palapala nei. ʻO ka loaʻa, he mau palapala mai nā puke moʻomoʻolelo (he 14 puke mai nā makahiki 1845-1894), nā puke no nā poʻe i hiki maila (1850-56), nā ʻōlelo hoʻoholo (1851-62), nā hōʻike o nā kōmike kūikawā (1847), nā leka (1886-1894), a me nā mea hoʻomanaʻo o ka ʻaha kūkāmalū (nā manawa like ʻole). ʻO kekahi o nā palapala o ia waihona, he mau palapala kumu, a ʻo kekahi hou aku, he mau mana o ua palapala kumu i kikokiko ʻia. ʻO kekahi, kākau ʻia ma ka ʻōlelo Hawaiʻi, a ʻo kekahi hou aku, kākau ʻia ma ka ʻōlelo haole. E loaʻa nā palapala mai ka Papa Kuhikuhi no nā Palapala Kahiko (Finding Aid) ʻo ka Hawaiʻi State Archives Foreign Office and Executive Finding Aid (Pūkaʻina 421).

I ka makahiki 1845, hoʻokuleana ʻia ka ʻAha Kūkāmalū o ke Aupuni Mōʻī o Hawaiʻi e ʻōlelo aʻo i ka Mōʻī. He ʻaha ia i noho ʻia e 5 kuhina, 4 kiaʻāina a me nā kānaka ʻē aʻe i hoʻonoho ʻia. Hōʻike ʻia kāna hana e nā palapala i loaʻa iā kākou mai ka mahina ʻo Iulai mai ka makahiki 1845 mai, akā, ua mālama mua ʻia kēia ʻaha ma ke ʻano he ʻAha Kūkā o nā Aliʻi. He mea nui e maopopo ai, ʻo ia hoʻi, ua hoʻonoho ʻia ka ʻAha Kūkāmalū e like me ka Hale ʻAhaʻōlelo Aliʻi. Ma hope aku o ka makahiki 1845, ua hoʻokumu ʻia ka ʻAha Kūkāmalū ma lalo o ke kānāwai. Ma ka Paukū 41 o ke Kumukānāwai o ka makahiki 1864, i hoʻoholo ʻia ma hope o ka wā i noho aliʻi ai ʻo Kamehameha V, ua kālele hou ʻia ka manaʻo, he mea pono ka hana a ka ʻAha Kuhina no “for advising the King in all matters for the good of the State . . . and for assisting him in administering the Executive affairs of the Government.” Ma lalo o ka Paukū 42 o ke Kumukānāwai o ka makahiki 1864 i hoʻoholo ʻia ai, e noho ke Kuhina no kō nā ʻAina ʻē, ke Kuhina Kālaiʻāina, ke Kuhina Waiwai, a me ka Loio Kuhina, ma ke ʻano he lālā “ex-officio” o ka ʻAha Kūkāmalū. He mau palapala waiwai nui o kēia waihona no ka hoʻomaopopo ʻana i ka moʻolelo pili kānāwai o Hawaiʻi nei.

Hiki nō ke loaʻa nā kiʻi i loko o kēia waihona ma ke kaomi ʻana o nā loulou waihona ma lalo iho nei.


  • Privy Council Minutes, Manuscript
  • Privy Council Minutes, Typescript